AİLE HUKUKU - Aile konutu ve aile konutu şerhi

AİLE KONUTU

Aile konutu eşlerin aile birliğini sürdürmek üzere beraberce seçip, aile olarak hayatlarını idame ettirdikleri konuttur. Türk Medeni Kanunu’nun aile konutu ile ilgili olarak konutun seçimini kocaya tanıyan hükmü değiştirilmiş ve eşlerin beraberce oturacakları ortak konutu birlikte seçmeleri ilkesi getirilmiştir. Bu tamamen evlilik birliği içerisinde eşitliği sağlamak amaçlı yapılmış bir düzenlemedir.

Aile Konutu kaynağını Anayasa md 41’den alan ailenin korunmasını amaçlayan düzenlemelerdendir. Uygulamadaki tecrübeler göstermektedir ki evlilik birliği eşler açısından iyiye gitmediği dönemlerde malik eşler, diğer eşleri cezalandırmak maksadıyla ailenin yaşadığı konutu elden çıkarma girişiminde sıkça bulunmaktadırlar. Aile konutunun önemi ailenin tüm üyelerinin malik olmadıkları halde konuta zilyet bulunmasına yatmaktadır. [1]

Türk Medeni Kanununda genel olarak aileyi korumak amacıyla, özelde ise malik olmayan eşi korumak amacıyla, aile konutu madde 194’te düzenlenmiş olup, madde metni şu şekildedir:

TMK md 194: Eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hakimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini (Ek ibare: 6518 S.K. m.44 - yürürlük: 19.2.2014) “tapu müdürlüğünden” isteyebilir.

Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.

Bu düzenleme ile, aile konutuyla ilgili hukuki işlemler söz konusu olduğunda eşlerden her biri diğer eşin açık rızasına muhtaçtır. Açık rıza verilmedikçe, eşlerden biri tek başına konutun maliki dahi olsa, aile konutu ile ilgili işlem yapamaz.

Aile Konutu şerhi tapu kaydına konulmuş olmasa dahi eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Bu sebeple sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğu için değil zaten var olduğu için getirilmiştir.[2] 

TMK 194 hükmünde aranan diğer eşin rızası birlikte hak sahipliğinden kaynaklanan bir katılma hakkı olarak açıklanmaktadır. [3] Katılma hakkı aile konutu ile ilgili tüm hukuki işlemler için değil sadece hak sahibi eşin iyiniyetli olmayan, aile konutunun kaybedilmesine neden olabilecek hukuki işlemleri için kabul edilmiştir. [4] Bu nedenle kendisine haklı sebep olmaksızın rıza verilmeyen eş hakimin müdahalesini isteyebilmektedir. (TMK 189/2)

Kural olarak aile konutunun tekliği esastır. Ancak aile konutunda bulunması gereken unsurların bulunması şartıyla aile tarafından birden fazla konutun aile konutu olarak özgülenmesine yasal bir engel bulunmamaktadır. Yani yasa tarafından aile konutu sayı olarak sınırlandırılmış değildir. Ancak uygulamada ikincil nitelikte konutlar (yazlık, dağ evi karavan, gibi) aile konutu olarak kabul edilmemektedir. Bazı görüşler ikincil konutların duruma göre değerlendirilmesi gerektiğini ve durum gerektiriyorsa aile konutu sayılabilmesinin mümkün olabileceğini savunmaktadır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu verdiği 28.09.2011 gün 2011/2-447,556 sayılı kararında yurtdışında yaşayan bir ailenin Türkiye’ye geldiğinde kullandığı tek konutunu aile konutu olarak kabul etmiştir.

Boşanma halinde evlilik birliği sona erdiği için ve dolayısıyla aile konutu özelliği kaybolduğu için TMK 194 hükmü ile sağlanan koruma kendiliğinden ortadan kalkar.

AV.BURCU ASLANTÜRK

www.artemishukuk.com

---

[1] Acabey Beşir: Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejim, İzmir 1998 s62-63, ve Mustafa Kırmızı, Aile Hukuku Davaları, Bilge 1. Baskı 2016 Ankara s296.

[2] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 15.05.2015, 2013/2-2306-2015/1356

[3] Şıpka,Şükran, Aile Konutu İle İlgili İşlemlerde Diğer Eşin Rızası, Beta, 2. Baskı 2004 İstanbul, s138. Ve Mustafa Kırmızı, Aile Hukuku Davaları, Bilge 1. Baskı 2016 Ankara s289.

[4] Mustafa Kırmızı, Aile Hukuku Davaları, Bilge 1. Baskı 2016 Ankara s289.