MİRAS HUKUKU - VASİYETNAME YAPARKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

                                                                www.artemishukuk.net

Vasiyetname Yapabilme Şartları Nelerdir?

Vasiyetname, bir kimsenin ölümünden sonra malvarlığı hakkındaki isteklerini ifade eden bir ölüme bağlı tasarruf olup bizim Medeni Yasamızda belirlenmiş olan ;

1. RESMİ VASİYETMAME
2. EL YAZISI İLE VASİYETNAME
3. SÖZLÜ VASİYETAME

Olarak üç çeşidi bulunmaktadır. Vasiyetname yapabilmek için belli şartların bulunması gerekmektedir. Bunlardan ilki, vasiyetname yapacak kişinin ayırt etme gücüne sahip olmasının gerekmesidir. Yani vasiyetname yapacak kişinin vasiyetname yapma ehliyetine sahip olması gerekir. Ancak ehliyetsiz kişilerin yaptığı vasiyetnameler kendiliğinden batıl olmaz. Bu vasiyetnamenin iptali için dava açıp geçersiz hale getirilmesi gerekir. Vasiyetnameyi yapan kimsenin vasiyetname yapabilmek için gerekli fiil ehliyetine sahip olup olmadığı vasiyetnamenin düzenlendiği tarih itibariyle belirlenmelidir. Vasiyetname yapabilmek için gerekli bir diğer şart ise vasiyetname yapacak kişinin 15 yaşını doldurmuş olmasının gerekmesidir. Vasiyetnamenin bizzat yapılması gerekmekle birlikte ayırt etme gücüne sahip küçük ya da kısıtlı tek başına vasiyetname yapabilir. Kendisine yasal danışman atanan kişi, yasal danışmanının oyunu almadan vasiyetname yapabilir. Ancak vasiyetname kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan küçüğün ya da kısıtlının yasal temsilcisi tarafından yapılamaz.

MİRAS SÖZLEŞMESİ YAPABİLME ŞARTLARI NELERDİR?

Miras sözleşmesi yapabilmek için yine ayırt etme gücüne sahip olmak, ergin olmak ve kısıtlı olmamak gerekir. Miras sözleşmesi yapmak da tıpkı vasiyetname gibi şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan vesayet altındaki kişilerin miras bırakan sıfatıyla miras sözleşmesi yapabilmesi imkansızdır. Mirasbırakan adına yasal temsilcisi de miras sözleşmesine taraf olamaz.

Buna karşın miras sözleşmesinin karşı tarafı açısından genel fiil ehliyeti kuralları uygulanır. Vesayet altına alınmış olan karşı tarafın miras sözleşmesi yapabilmesi için vesayet makamının izninden sonra denetim makamının da izninin alınması gerekir. Sınırlı ehliyetliler yönünden bir sınırlama yoktur.

ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN İPTALİ SEBEPLERİ NELERDİR ?

Mirasbırakanın; yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama etkisi altında yaptığı ölüme bağlı tasarruf geçersizdir. Fakat mirasbırakan yanıldığını veya aldatıldığını öğrendiği ya da korkutma veya zorlamanın etkisinden kurtulduğu günden başlayarak 1 yıl içinde tsarrufundan dönmediği takdirde tasarruf geçerli sayılır. Ölüme bağlı tasarrufta kişinin veya şeyin belirtilmesinde açık yanılma halinde mirasbırakanın gerçek arzusu kesin olarak tespit edilebilirse, tasarruf bu arzuya göre düzeltilir. Medeni Yasamızda, ölüme bağlı tasarrufların iptali sebepleri ;

• EHLİYETSİZLİK
• İRADE SAKATLIĞI
• YANILMA
• ALDATMA
• KORKUTMA VEYA ZORLAMA
• HUKUKA VE AHLAKA AYKIRILIK
• ŞEKİL EKSİKLİĞİ

Olarak belirtilmiştir. Geçerlilik sebeplerinin biri nedeniyle sakat olan ölüme bağlı tasarruf kendiliğinden geçersiz hale gelmez. Bu tür bir ölüme bağlı tasarrufu hükümsüz kılmak için, hak düşürücü süre içinde iptal davası açılması gerekmektedir. Bütün ölüme bağlı tasarruflar ve dolayısıyla miras sözleşmeleri de iptal davasının konusunu oluşturabilirler. Mahkemece verilen iptal kararı geriye etkili sonuç doğurur ve sadece tarafları arasında hüküm ifade eder. İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati olan yasal veya iradi mirasçı ya da vasiyet alacaklısı tarafından açılır. Vasiyeti yerine getirme görevlisi, mirasbırakanın veya mirasçılarının alacaklıları veya borçluları iptal davası açma hakkına sahip değildir. İptal davası, iptali istenen ölüme bağlı tasarrufla miras hukukuna ilişkşn yarar elde eden kişilere karşı açılır. Vasiyeti yerine getirme görevlisi iptal davası davacısı olamazsa da kendisine görev veren ölüme bağlı tasarrufa dair açılan davada davalı konumunda olur. Vasiyetname ile vakıf kurulması söz konusu ise bu vasiyetnamenin iptali davasında Vakıflar İdaresinin yararı olduğundan davanın Vakıflar Genel Müdürlüğüne yöneltilmesi gerekir.

İPTAL DAVASINDA SÜRE NEDİR ?

İptal davası açma hakkı, davacının ölüme bağlı tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl ve her halde vasiyetnamelerde vasiyetnamenin açıldığı tarhinin, diğer tasarruflarda ise mirasın geçmesi tarihinin üzerinden iyi niyetli davalılara karşı 10 yıl, kötü niyetli davalılara karşı 20 yıl geçmekle düşer. Bu süreler hak düşürücü süreler olup mahkemece kendiliğinden göz önüne alınır, zamanaşımının durması ve kesilmesine ilişkin hükümler uygulanmaz.

Ölüme bağlı tasarrufun geçersizliği, tenkis davasında da def’i yoluyla her zaman ileri sürülebilir. Hak düşürücü sürenin başlangıcında vasiyetnamelerde açılma anı, miras sözleşmelerinde mirasbırakanın ölüm anı esas alınır. Yirmi yıllık süre, 1 ve 5 yıllık süreyi de kapsadığından 1 yıllık sürelerin geçmesinden sonra kötü niyetli olma halinde 20 yıllık süre uygulanmayacaktır.

YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR ?

Ölüme bağlı tasarrufların iptaline ilişkin davalarda yetkili mahkeme, mirasbırakanın son ikametgahı mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir.

İptal davasının sonucunda, iptale ilişkin sebep yeterli ve haklı bulunursa mahkemece bir iptal kararı verilir. Mahkeme, iptal sebebiyle bağlıdır. İptal kararı, tasarrufu yapıldığı andan itibaren ortadan kaldırır. İptal kararı sadece davacı ve davalı için bağlayıcı kesin hüküm oluşturur. Tarafların dışındakileri etkilemez. Ölüme bağlı tasarrufun tamamının değil de bir bölümünün iptali istenmişse iptal kararı yalnızca istenen bölümü ortadan kaldırır, diğer bölümler geçerliliğini kourmaya devam eder. Ancak bu halde iptal edilen kısmın, miras bırakan için ölüme bağlı tasarrufun onsuz olmaz bölümünü oluşturmaması gerekir. İptal sebebi ehliyetsizlik veya şekil eksikliğine dayanıyorsa ölüme bağlı tasarrfunun tümünün iptaline karar verilmesi gerekir. İptal davasının sebebi, vasiyetname ile kendilerine, eşlerine veya hısımlarına kazandırma yapılanların tasarrufun düzenlenmesine katılmalarından dolayı oluşan sakatlığa dayanıyorsa tasarrufun tümü değil sadece kazandırmalarla ilgili kısım iptal edilir. Eğer kazandırmanın tamamı vasiyetnameye katılana yapılan kazandırmadan ibaretse vasiyetnamenin tamamı iptal edilecektir.

AV. EBRU ŞAHİN